De abdij van Herkenrode werd opgericht in de 12de eeuw op de oevers van de Demer. In 1182 schonk Geraard I van Loon concreet een stuk land aan een monnik van de abdij van Aulne. Deze schenking werd d.m.v. een oorkonde officieel bevestigd door Lodewijk II van Loon (zoon van Geraard I) in 1213.

Geraard I van Loon vertrok in 1194 voor de 3de kruistocht, samen met o.a. de legendarische Engelse koning Richard Leeuwenhart. Hij sneuvelde tijdens de belegering van de stad Acco. Zijn gebeente werd terug naar Limburg gebracht, om het te begraven in de abdij. Hierna werd klooster was de officiële begraafplaats van de Heren van Loon. Enkel de laatste graaf, Diederik van Heinsberg, werd hier niet begraven. De abdis weigerde zijn begraving omdat hij in de ban van de kerk was geslagen (ze wist niet dat die ban in feite al opgeheven was).

Het klooster werd rijkelijk met geschenken overladen, maar er mochten enkel dochters van vooraanstaande families intreden. In 1217 was dit klooster het eerste vrouwenklooster om tot de orde der Cisterciënzers toe te treden in de Nederlanden.

Het klooster speelde een belangrijke rol in de provincies Limburg en Luik op kerkelijk, cultureel en economisch vlak en was zeer rijk. Zeker gedurende de 15e en de 16e eeuw was het een belangrijke spil in de economische en culturele ontwikkeling van Limburg.

Tussen 1519 en 1548, onder abdis Mechtildis de Lechy, werd het klooster erg verfraaid. het poortgebouw stamt nog uit deze verbouwingsgolf.

Tijdens de 17e eeuw zorgde o.a. abdis Anne-Catherine de Lamboy voor een enorme toevloed van religieuzen, zodat extra uitbreiding noodzakelijk werd. Toen werden o.a. de tiendschuur (1656) en de stallingen gebouwd en met hoektoren.

Anna de Croy, nog een invloedrijke abdis, startte de bouw van een classicistisch klooster in de periode 1744-1772. Dit leverde één nieuwe, 18e eeuwse vleugel op en een Franse tuin.

Na de franse revolutie werd de abdij in 1797 verkocht. De kerk kreeg later een industriële bestemming. Ze werd o.a. als katoenmagazijn en als textielfabriek gebruikt, tot ze afbrandde (waarna de resten gesloopt werden). Heel wat gebouwen werden afgebroken waardoor de abdij momenteel een onjuist beeld geeft van de originele abdij.

De Belgische staat kocht het poortgebouw aan in 1904, wat in 1907 en 1973 nogmaals gerestaureerd werd. In 1972 verwierven de kanunikessen van het Heilig Graf uit Bilzen het park, het gebouw uit Dewez, en het overgebleven abdissenkwartier. Na restauratie, en het toevoegen van nieuwbouw, richtten ze er een bezinningsoord op.

Het Vlaams Gewest kocht uiteindelijk 100 ha grond aan met de vervallen hoeve, die nu door Erfgoed Vlaanderen beheerd wordt.

Een zeer interessante link i.v.m. deze abdij: Herkenrode door Dirk of Wikipedia.

Tip voor wie in 2005 de abdij wil bezoeken (ons bezorgd door Zygmund Krzywania): Gidsbeurten op zondag in 2005 Tijdens het toeristisch seizoen, van april tot en met oktober, organiseert Herkenrode elke eerste zondag van de maand een geleid bezoek. Geïnteresseerden brengen een werfbezoek aan de site (aangepast schoeisel is wenselijk). Samenkomst: aan het bezoekerscentrum om 14 uur Reservering: ten laatste op woensdag voor de gidsbeurt, telefoon +32 (0) 11 33 43 70 Prijs per persoon: € 2,50 ter plaatse te betalen bij vertrek. Opgelet! De restauratiewerken zullen nog enkele jaren duren. De driemaandelijkse elektronische nieuwsbrief 'Vanop Herkenrode' informeert de geïnteresseerden over de stand van zaken, de evenementen en de tentoonstellingen. Wenst u deze nieuwsbrief te ontvangen? Contacteer dan het secretariaat en geef uw e-mailadres door. Telefoon 011 33 43 70 of via e-mail op secretariaat@herkenrode.be.

Français
English