Vik Werrebroeck: 'Kasteel Kijckuit of Belvédère te Wijnegem:

De eerstgekende eigenaar van het kasteel is Petrus van Hecke. Deze verkocht op 30 december 1648 de hoeve met den speelhuyse Kijkuit aan Aloysius du Bois.

Het goed veranderde geregeld van eigenaar en in 1722 werd het kasteelgoed overgedragen aan kanunnik Christianus Terninck.

Bij testament van 11 oktober 1742 werden de bezittingen overgedragen aan de stichting Terninck.

In de zeventiende eeuw, de periode van de Contrareformatie, ontstonden in de Zuidelijke Nederlanden tal van godvruchtige instellingen. Geestelijken en bemiddelde leken lieten aan het einde van hun leven goederen en bezittingen na aan religieuze instellingen of stichten met hun kapitalen caritatieve werken. Zo deed ook in september 1697 kanunnik Christiaan Terninck ( 1667-1745), thesaurier van de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. De Stichting stond in voor de huisvesting en opvoeding van een aantal weesmeisjes. De bestuurders van de Stichting Terninck verkochten het kasteeldomein De Kijckuytop 12 juni 1750 aan jonkvrouw Anna-Maria du Bois, die de bezittingen op 22 augustus 1753 overdroeg aan E.H. Joannes van Eij, deken van de kathedrale kerk van Antwerpen.

E.H.van Eij schonk het goed op zijn beurt op 22 maart 1762 aan Hermanus-Josephus Botermans, koopman te Antwerpen. Diens kinderen lieten op vrijdag 10 november 1769 het eigendom, groot 8 hectaren, openbaar verkopen op de Antwerpse vrijdagmarkt. De koop werd gesloten door notaris Geeraert Deelen, gezworen roeper was Julianus-Josephus Timmermans, in naam en voor rekening van Jean- Michel-Joseph van Havre en diens echtgenote Catherina Lunden. De koopsom bedroeg 12.528 gulden wisselgeld.

Jean-Michel-Joseph van Havre liet het oude hof van plaisantie afbreken om er een nieuw gebouw op te trekken. Na de aankoop van het kasteelgoed begon hij geleidelijk gronden aan te kopen, zodat hij het eigendom op korte tijd aanzienlijk vergrootte. Toen de heer van Havre overleed in 1804 was het eigendom inclusief landerijen, weiden en bossen uitgegroeid tot een oppervlakte van 55 hectaren. De meeste van deze aankopen gebeurden tussen 1770 en 1775.

Tijdens de Franse overheersing werden de goederen van de gevluchte familie door de Franse staat aangeslagen en openbaar verkocht. Men slaagde er toch in om alle verbeurd verklaarde goederen via tussenpersonen opnieuw te verwerven. Na de dood van Jean-Michel was het zijn zoon Charles-Joseph-Antoine van Havre die het domein in eigendom verkreeg. Charles van Havre liet grote veranderingen aan het kasteel en het domein uitvoeren, het kasteel werd volledig verbouwd naar de heersende bouwtrents. Het Egyptische huis, dat later als jachtpaviljoen dienst deed, werd eveneens door ham opgericht. Dit gebouw werd echter afgebroken midden de jaren zestig. Door zijn toedoen werden ruime vijvers, hovingen en het park achter het kasteel aangelegd. Charles van Havre stierf in 1814, waarna het domein overging naar zijn zoon Constantin.

Constantin-Charles-Marie van Havre werd in 1813 gevraagd lid te worden van het Legion d' Honneur. Deze eenheid werd door Napoleon in 1813 opgericht voor zijn persoonlijke bescherming. In 1851 werd hij senator voor het arrondissement Antwerpen. Het was in datzelfde jaar dat hij aan de gemeente Wijnegem gronden schonk waarop de eerste degelijke schoollokalen werden gebouwd. Deze gronden waren gelegen achter de inmiddels afgebroken kerk aan de Turnhoutsebaan. Constantin was tevens Kolonel-Commandant van de Antwerpse Burgerwacht. Hij bleef in functie tot 1855, het jaar waarin hij stierf.

Na het overlijden van Constantin van Havre werden de onroerende goederen, gelegen onder Schoten en Wijnegem, in opdracht van zijn weduwe, Catharina-Reine-Marie-Josépha della Faille, getaxeerd door architect- schatter E. Van Cuyck. De waarde van gronden en gebouwen werd bepaald op 413.923 Bfr. De totale oppervlakte te Wijnegem bedroeg 66 ha. 86 are, te Schoten: 45 hectaren. 95 are en 37 centiaren.

Gustave-Charles-Antoine-Marie van Havre, zoon van Constantin, werd de volgende eigenaar van het domein. Hij was lid van verscheidene wetenschappelijke genootschappen, organisaties en verenigingen. Ook op politiek gebied was hij zeer actief. Zo was hij burgemeester van Wijnegem (1848-1892), tweemaal senator, lid van de Provincieraad en kapitein van de Antwerpse Burgerwacht. Het was Gustave van Havre die in de huidige Oud- Gasthuisstraat het eerste gasthuis deed bouwen voor besmettelijke ziekten. Zijn kleinzoon, Georges-Charles-Marie-Clément-Raphaël van Havre, werd de tweede burgemeester uit deze familie te Wijnegem (1919-1934). Naast burgemeester was hij ook actief in het Wijnegemse verenigingsleven. Zo was hij erevoorzitter van de fanfara de Wijngaard en de schuttersgilde Sint Sebastiaan. Hij verwierf als ornitholoog wereldfaam en zijn boeken worden nog steeds als belangrijke standaardwerken voor de ornithologie beschouwd.

Het kasteel Kijckuit is nog steeds in het bezit van de familie van Havre.

Bronnen: - Enkele grepen uit de geschiedenis van Wijnegem, J.Wuyts, 1952, blz. 29-56-75 -Van kasteel naar kasteel, deel VI blz 277 Paul Arren, Heemkundige Kring Hobonia. - Gemeentelijk archief Wijnegem - R.A.A. register o/a Wijn. n° 39 - R.A.A. register: o/a Wijn.n° 40 - R.A.A. register: o/a Wijn.n° 41 '

Français
English