Van de originele kerk uit het begin van de Maasromaanse bouw, is alleen nog een stukje buitengevel over aan de zuidkant van het oosterkoor. De originele kerk werd gebouw vanaf 976, en werd op 23 oktober 986 ingewijd door bisschop Notker.

Rond 1200 werd De Heilige Kruiskerk helemaal verbouwd in een overgangstijl tussen laatromaans en vroeggotisch. De meeste versieringen dragen nog een Lombardische en Rijnlandse stempel, maar de vensters zitten onder (brede) spitsbogen.

Opvallend (en zeer uitzonderlijk in ons land) is het dubbel koor. Het westerkoor (doet dienst als doopkapel) heeft een halfronde apsis en draagt de achtzijdige toren van de westbouw.

De koortribune in de westertoren is toegankelijk via een trapje aan de noordzijde van de toren.

Het schip van deze driebeukige hallenkerk is gebouwd tussen 1324 en 1361 heeft een klein transept. Merk op dat het oostkoor niet in de as van het schip staat.

Bij de voornaamste kunstschatten noemen we:

• Grafmonument in zwarte gepolijste kalksteen uit 1558 voor Hubert Mielemans, schatbewaarder van de prins-bisschop Georges van Oostenrijk. Op de basis van de pilasters staan bijzondere hiërogliefen.
  
• Witte marmeren standbeelden van rond 1662 door Guillaume Coquelet die de heilige Hélène en haar zoon keizer Constantijn voorstellen
  
• 'Interventie bij het Heilig Kruis' door Bertholet Flémalle (1614-1675), een meesterwerk uit de barok
  
• Barokke standbeelden van de hand van de Luikse Guillaume Evrard (1709-1793): 'Kristus aan het kuis' en 'De Maagd in pijn'.
  
• Eén van de grootste orgels uit de provincie Luik, gemaakt in 1861. Bijzonder aan dit orgel is dat het zich in een meubel uit 1609 bevindt (in 1861 werd een ouder orgel door dit exemplaar vervangen, met behoud van het meubel). Interessant om weten is dat alle belangrijke Luikse orgelbouwers ooit aan het orgel in dit meubel hebben gewerkt. Na 20 jaar van doodse stilte, werd het orgel nu gedeeltelijk gerestaureerd en kan het terug spelen.
  

Français
English