Deze gotische kerk, opgetrokken in witte zandsteen, is de vrucht van verscheidene bouwcampagnes.

Het driebeukig, sterk verticaliserend schip, overkluisd met hoge kruisribgewelven werd tijdens de eerste helft van de 14e eeuw opgetrokken. De toren werd tussen 1340 en 1375 gebouwd. De Heilige Kruiskapel dateert van rond 1400. Het koor met spitsboogramen werd tijdens de eerste helft van de 15e eeuw gebouwd. De Onze-Lieve-Vrouwekapel dateert van rond 1470.

In 1873-74 volgende een grondige restauratie met architect L. Blomme.

In 1914 werd de kerk beschadigd, en in 1940 blies het Belgische leger de toren op. Die werd met de traptoren (met daarin een schier eindeloze wenteltrap) in 1941-1942 heropgebouwd o.l.v. F.Blockx en J.Heylen.

Het interieur bevat enkele waardevolle kraagstenen.

De preekstoel dateert uit 1705, en is van de hand van Hiëronymus Convent. Er staan ook 2 biechtstoelen uit 1778 door F. Bastiaens. Het koorgestoelte uit de 2e helft van de 17e eeuw is overgebracht uit de Kartuizerskerk te Lier.

Er is nog een 14e eeuws beeld van Jezus aan het Kruis. De verrezen Christus dateert uit 1614, en de reliekschrijn van Sint-Antonius Abt uit omstreeks 1750.

Er hangen 4 schilderijen met heiligen en passietaferelen uit het begin van de 17e eeuw. Onze-Lieve-Vrouw met Kind en Sint-Jan werd gerestaureerd in de Terkamerenabdij. Daar kwam men tot de bevinding dat het uit het midden van de 16de eeuw zou dateren. (volgens de restaurateurs, met dank aan Frans Lens).

Er was ook een Sacramentstoren opgericht in 1508 door één van de Keldermansen. Ook dit is spijtig genoeg verdwenen... (met dank aan Frans Lens)

Een lyrische tekst, ons toegezonden door Frans Lens:
'een Lentebloesem van de Brabantse gotiek
Leurs, Stan: Verwoestingen in de Zuiderkempen. 1940 De heerlijke hooggotische kerk van Kessel, een der merkwaardigste bedehuizen der provincie Antwerpen kwam in drie bouwcampagnes tot stand… onregelmatig gebouwd geeft het hele complex toch een teken van spel, licht en leven.
Leurs, Stan: ibidem. Er bestaan in het op archeologisch gebied zo rijk bedeelde Kempenland weinig kerken die het voor hun kunstwaarde en hun schilderachtig uitzicht kunnen halen op de st Lambertuskerk van Kessel bij Lier
Lemaire, R. kan.: Handelingen van het centrum voor archeologische vorschingen: Bouwgeschiedenis der kerk van Kessel, 1942 In de buurt van Lier dient onder de merkwaardige kerken in de eerste plaats genoemd te worden de bedevaartkerk van Kessel (XIVe en XVe eeuw)
Leurs, Stan, prof. ir: Het Vlaamsche Kerstboek 1937 De ovigale kerk (van Kessel) in de 14de en 15de eeuw gebouwd …wekt de aandacht van al de minnaars van godsdienstige kunst; ze is met altaarstukken, schilderijen en glasramen van de hand van onze beste kunstenaars versierd.
De Seyn, E.: Geschied- en Aardrijkskundig woordenboek der Belgische gemeenten. Tijdens de 14de en 15de eeuw was de kerk van Kessel de belangrijkste bedevaartplaats van de streek. Fl. prims (Het Parochiewezen in de Antwerpse Kempen) Kessel…deze parochie bezat een vermaard kruisbeeld, waarheen vroeger zo een drukke toeloop van pelgrims bestond dat bij middel der overvloedige giften aldaar een allerschoonste kerk gebouwd werd.
Van Rooy, K.: Oudheidkundige inlichtingen over het Aartsbisdom van Mechelen. Tot de merkwaardige realisaties van de gotische periode behoort de St Lambertuskerk te Kessel. -: Synthese der provincie Antwerpen
L'église de Kessel est une des plus remarquables que l'on rencontre dans nos communes rurales…cette église se fait surtout remarquer par la beauté et la simplicité de la nef et du choeur, par l'élégance et la legèrité des colonnes et par l'élancement des fenetres du chevet de l'abside. Bulletins des séances de la Gilde de St Thomas en St Luc, 1883.
Vert.: De kerk van Kessel is een van de merkwaardigste die men in onze landelijke dorpen ontmoet. Opvallend is het mooie, eenvoudige kerkschip, het koor, verder de elegante en lichte zuilen, de lancetvormige ramen en de abcis van het koor (uit verslagen van de St.-Thomasgilde (1883.) Kerkje op Wereldtentoonstelling Antwerpen 1930: De voorgevel van de Kapel is massief en zwaar, en bekroond door een prachtige uitlopende punt, versierd met een kleine zuilenrij. De puntgevel is gedeeltelijk nagebootst volgens die van de kerk van Kessel, een dorpje dicht bij Lier aan de Nethe. Het kerkje van Kessel, dat zeer gekend is door de oudheidkundigen, is net in zijne eenvoud en moet dagtekenen van de XIV of XVe eeuw. … de kerk van Kessel, die tot de mooiste en waardevolste bouwwerken van de Kempen behoort… Meul, Veerle, Jozef Schadde (1818-1894) Provinciale architect'

Het schilderij met Onze-Lieve-Vrouw, Jezus en Sint-Jan, werd gerestaureerd in de Terkamerenabdij. Daar kwam men tot de bevinding dat het uit het midden van de 16de eeuw zou dateren.

Gert Heylen: 'Volgens mijn weten is de kerk van Kessel na de eerste wereldoorlog gebombardeerd vanop Kesselfort samen met de hoevesde putting en de pronkstee deze zijn na de oorlog terug opgebouwd samen met de kerk en dit was onder leiding van architect L. Heylen en niet na de 2de wereldoorlog in elk van deze hoeves bevind zich een zandsteen met vermelding de kerk had voor de de 1ste oorlog ook geen spitse toren meer nieuws vind je waarschijnlijk bij de gemeentelijke diensten.'

Français
English