In feite gaat de oorsprong van deze kerk terug naar het Sint-Gillis hospitaal en de Onze-Lieve-Vrouweabdij van Zwijvekerke van de Cisterciënzers, die opgericht werden door Machteld I. Van de oorspronkelijke kerk is nog het benedengedeelte van de 13e of 14e eeuwse toren in Balegemese steen overgebleven. De rest van de toren is 15e eeuws. Het toenmalig koor is ondertussen tot bergplaats gedegradeerd.

De huidige, driebeukige kerk heeft een barokgevel, o.a. versierd door voluten, muurankers en natuurstenen steunberen die contrasteren met de bakstenen gevel, uit 1779-1780.

Axel Hulsmans wist ons heel wat meer info te geven: 'Dendermonde Abdij van Zwijveke (1223 – 1797) Cisterciënzerinnen* Reeds in 1223 wordt er gesproken van een vrouwe gemeenschap rond het Sint-Gillishospitaal en zijn Kapel, vermoedelijk de eerste kloosterkerk die later vergroot werd tot parochie kerk van Zwijveke. In deze zelfde periode zaten hier reeds Begijnen die later verhuisde naar een ander terrein aan de overzijde van de Sint-Gillisstraat. De Cisterciënzerinnen woonden hier tot 1228. Nadien verhuisden de zusters naar een nieuw terrein buiten de stadsmuren van Dendermonde. De nieuwe vestingplaats was de Zwijvekekouter, waar in 1309 een nieuwe abdijkerk werd geweid.

Tot de 16e hadden de zusters hier een rustig en vredig bestaan met veel gunsten en schenkingen van adellijke families uit de omgeving. Zo kon reeds in de beginjaren van hun verhuis naar de Kouter een nieuwe stichting gebeuren in Klein-Bijgaarden, later werd deze stichting een Benedictinessenabdij. Vanaf 1540 kwamen hier de eerste moeilijke periodes, vanuit de Nederlanden strijkt ook hier de godsdiensttroebelen neer. Na meermaals verwoestingen vluchten de zusters in 1579 naar Antwerpen en Waalse steden. De toenmalige Abdis Joanna Moye stierf in ballingschap te Namen; in 1584. Ook veel andere zusters van Zwijveke zaten nog in banningschap, toen ze door de overwinning van de Prins van Parma over Dendermonde, terug gevraagd werden hun abdij te bewonen. Dit gebeurde echter pas in 1608 na een lang verblijf in hun refuge in de Brusselstraat.

Rond 1650 was hun abdij verrezen uit het puin. Het prachtige complex was geen lang leven geschonken. Reeds in 1667 vluchten de zusters terug naar hun refugié, waar ze vanuit de binnen stad van Dendermonde hun pas vernieuwde abdij zagen uitbranden. In 1671 kregen de overgebleven Cisterciënzerinnen toelating een nieuwe Abdij te bouwen binnen de muren van Dendermonde. En dit gebeurde achter de Sint-Gilleskerk, hun oorspronkelijke vestiging. De opbouw van de nieuwe abdij liep niet zo gunstig. Door veel schulden en voordurend onderdak en onderhoud te voorzin aan oorlog troepen, geraakte de abdij pas af in 1737. Na meer dan 50 jaar armoede kwam de welvaart nu terug in zicht en kon de abdij pronken in zijn oude glorie.

En ja hoor u voelt het al aankomen, eerst Jozef II die in 1783 alle kloosters die geen nut hadden tot het volk sloot, de abdij Zwijveke kon hier aan ontsnappen door tijdig een school te starten voor meisje uit arme gezinnen. Maar de hoge belastingen van Jozef II zorgde voor een volk opstand, ook in Dendermonde werd daardoor de abdij volledig geplunderd in 1789. Acht jaar later wordt het klooster gesloten en de zusters verjaagd door de Franse troepen, in 1897 word ook de abdij van Zwijveke openbaar verkocht. Na de verbanning en de afschaffing van hun abdij bleven de zusters samen. Zo huurde ze op diverse plaatsen een huis om in regel te kunnen blijven leven van de orde van Cîteaux. De laatste abdis: Augustina Le Beuf stierf in 1824, kort daarna overleed ook de laatste zuster van Zwijveke op 26 maart 1856. Samen met haar was ook definitief de abdij van Zwijveke uitgestorven.

De laatste verblijfplaats van de Cisterciënzerinnen van Zwijveke was in de Kerkstraat 150 te Dendermonde. De meeste eigendommen kwamen terecht aan de H.Maagdcollege en andere kloosters.

Als je Dendermonde en Zwijveke wilt ontdekken doe je er goed aan eerst een wandeltochtje te doen naar de Kouter waar nog enkele restanten zijn van de abdij voor de 16e. Naast de Dender vind je nog een paar die bewijzen deel te zijn van een gewezen abdij. Aan de ingang van dit huidig privé domein ‘Oud Klooster’ vind je een klein Kapelletje. Het Maria beeld dat hier in staat komt uit de voormalige abdij. Achter de Sint-Gilleskerk in het centrum van Dendermonde vind je de overgebleven gebouwen van de latere abdij. In 1798 werd de abdij openbaar verkocht aan Judocus De Moor, die de abdijkerk en aanpalende kloostergebouwen liet slopen. Toch is er nog aardig wat behouden en gerestaureerd in 1979 zoals: het vroegere Portierswoning met brouwerij, het poortgebouw, de gaanderij en het woonhuis. De rest van het domein werd landbouwgrond.

Na restauratie in 1981 werden de gebouwen gebruikt als tentoonstellingszaal en historisch documentatiecentrum met een bibliotheek. Dit centrum is vrij toegankelijk voor het publiek. De overgebleven gebouwen zijn zo wie zo al een bijzonder bezoekje waard. Binnen kom je nog veel schatten tegen van de abdij, zoal de prachtige staande klok die ieder verwelkomt in de inkomhal. In de nabijgelegen (buur) Sint-Gilleskerk staat een wit marmeren beeld van Sint-Bernardus, dat afkomstig is uit de Zwijveke abdij maar hier in al zijn glorie pronkt. Info: Zwijvekecentrum Nijverheidsstraat 9330 Dendermonde '

Français
English